Làm thế nào để lắng nghe nhau, ngay cả khi đã quá mệt mỏi?

Hoà giải với mình, với người

Chào bạn,

Tuần này, mình sẽ không bắt đầu bằng câu: "Tuần vừa rồi của bạn thế nào" ^^

Mình sẽ bắt đầu bằng một câu hỏi cụ thể hơn.

Đã bao giờ bạn muốn nói với một ai đó rằng:

“Mình cảm thấy mệt mỏi vì cứ phải kìm nén cảm xúc.”

hay là

“Mình thấy bất lực vì dù mình đã cố gắng, nhưng vẫn không thể kết nối được với Mẹ.”

Đã bao giờ bạn thấy tiếng nói này xuất hiện trong đầu của mình chưa?

Nếu rồi, mình xin gửi bạn một lời mời – lời mời đọc thành tiếng hai câu nói trên,
rồi lấy cho mình một hơi thở nhẹ nhàng.

Sau đó, mình sẽ nói với bạn rằng:

“Mình nghe thấy điều bạn vừa nói. Mình nghe được từ bạn một sự cố gắng, một sự cân nhắc. Cho phép mình được đoán, mình đoán bạn đã cố gắng để không làm tổn thương người ấy, mình đoán bạn đã cố gắng chuẩn bị cho hàng chục cuộc trò chuyện với người đó, mình đoán, bạn đã cân nhắc rất nhiều về cách để cả hai có thể trò chuyện và làm việc với nhau. Bạn mong muốn được kết nối lại với người đó, muốn có một cuộc trò chuyện bình tĩnh, nhẹ nhàng, và mở lòng…”

Nếu điều mình đoán chạm vào điều bạn đang nghĩ và cảm thấy, hãy cho mình một dấu hiệu nhé (có thể là comment, hoặc like, hoặc nhắn tin cho mình), nếu mình đoán chưa đúng và bạn có nhiều điều nữa muốn được chia sẻ, mình ở đây với bạn và sẵn lòng lắng nghe. Hãy hỏi điều bạn cần, mình sẽ cho đi điều mình có.

Những cảm xúc trên xuất hiện khi chúng mình đang ở trong một mâu thuẫn. Mâu thuẫn với chính bản thân mình, mâu thuẫn với người thân, bạn bè, đồng nghiệp,… hay thậm chí mâu thuẫn với thiên nhiên, môi trường sống,…

Và khi gặp mâu thuẫn, nghĩa là chúng ta đang đối mặt với những sự khác biệt, chúng ta có xu hướng nhận định - hẳn phải có người đúng, người sai trong sự khác biệt này.

Xu hướng nhận định này không phải lỗi của bạn, trong bài trước, khi tìm hiểu về “trò chơi đúng - sai”, chúng ta nhận ra rằng, từ nhỏ tới lớn, xã hội và hệ thống đã vô tình điều hướng suy nghĩ, phản ứng của chúng ta theo hướng phải tìm thấy cái đúng, cái sai trong mọi việc. Bạn có thể đọc lại bài đó ở đây:

Bạn đang chơi trò chơi "đúng – sai" hay đang sống thật với nhu cầu của mình?

Tuỳ vào độ to béo, nhỏ nhắn muôn hình vạn trạng khác nhau của sự khác biệt, chúng ta sẽ có cách xử lí khác nhau:

• Để đấy, không ảnh hưởng tới cuộc sống thường ngày thì thui chịu đựng thêm tí

• Muốn tìm thấy điểm chung, nhưng bế tắc vì đối phương không thể hiện thiện chí muốn giải quyết, không mở lòng

• Âm thầm cố gắng thay đổi để giảm thiểu sự khác biệt, nhưng có vẻ kết quả không được như mong đợi

Chờ chút, nhưng vì sao phải xử lí mâu thuẫn ngay lập tức?

Sự khác biệt cũng có thể làm một cánh cửa nhỏ, dẫn về những điều sâu xa hơn mà.

Mọi điều chúng ta nói, làm, nghĩ và cảm nhận, đều là biểu hiện của một nhu cầu.

Mâu thuẫn có thể không phải là ngõ cụt.

Mâu thuẫn có thể là bản đồ dẫn tới nhu cầu thật của bạn, của người đó.

Vậy, làm thế nào để cả hai tìm về được nhu cầu của nhau?

Có rất nhiều cách để cả hai có thể tìm về được nhu cầu của nhau. Trò chuyện với nhau là một cách như thế.

Nhưng nếu cả hai không thể trò chuyện với nhau thì sao?

Nếu chúng ta có thể có 1 người thứ 3 - một người hoà giải viên để cả hai có thể lắng nghe nhau có “trợ tim” thì sao?

Tuần vừa rồi, mình vừa tham gia một buổi thực hành hoà giải, được tổ chức bởi cộng đồng Giao tiếp Trắc ẩn. Do đó, nếu bạn đang cảm thấy việc có một người hoà giải viên tham gia để hỗ trợ “trợ tim” cho bạn trong cuộc trò chuyện sắp tới, thử tham khảo một số điều quan trọng dưới đây nhé ^^

1. Người hoà giải viên là ai?

   Thông thường, chúng ta tìm đến những người anh chị em thân thiết.

   Nếu đó là một người thân thiết của cả hai, quả là một trường hợp lý tưởng.

   Nhưng nếu đó là người thân thiết với bạn, nhưng không thân thiết với người còn lại thì sao? Có khả năng, sẽ gây ra sự mất cân bằng giữa hai bên, dù trung lập tới đâu, cũng có khả năng đối phương sẽ cảm thấy họ bị “yếu thế” hơn, và như vậy càng khó để trò chuyện hơn.

   Lúc này, bạn có thể mời thêm một người hoà giải viên thứ 2, người này có thể cùng giới tính, cùng vai trò với đối phương, có thể có điểm chung với đối phương,… dù họ có thể không mang lại giải pháp hoà giải cho bạn, nhưng ít nhất, sự hiện diện của họ có thể giúp 2 bạn có một thế cân bằng hơn trong cuộc trò chuyện.

2. Họ có thể giúp gì?

   Người hoà giải viên có vai trò lắng nghe từng bên một, lắng nghe, nhắc lại những điều nghe được, đặt câu hỏi khi cần.

   Người hoà giải viên sẽ đóng vai trò là người nhắc nhớ hai bạn trong cuộc trò chuyện rằng:

   • Bạn có nghe được điều người kia vừa chia sẻ không? Bạn cảm thấy thế nào về điều đó?

   • Bạn có nhìn thấy người kia không?

   • Những điều người đó vừa chia sẻ có ý nghĩa như thế nào với bạn?

   Một người hoà giải viên có thể hỗ trợ được bạn là người sẽ không bao giờ hỏi “Thế giờ anh tính sao, chị tính sao?” khi bạn chưa sẵn sàng.

   Một người hoà giải viên có thể hỗ trợ được bạn là người sẽ cùng bạn đào sâu vào những nhu cầu thật sự ẩn sau những hành động, cảm xúc.

   Người đó cũng sẽ giúp bạn dừng lại, lấy lại hơi thở, khi cả hai không thể nói chuyện được nữa.

3. Cách thực hành hoà giải như thế nào?

   Một trong những điều quan trọng nhất để bắt đầu một buổi hoà giải chính là cam kết. Người hoà giải viên sẽ cam kết bảo mật với câu chuyện của bạn, và hai bạn cũng sẽ đồng thuận với nhau để trò chuyện thấu hiểu và đi tới một sự kết nối, đồng điệu. Trong phiên hoà giải, hoà giải viên sẽ đảm bảo, khi một bên nói, thì bên còn lại sẽ lắng nghe, mỗi bên chỉ nói khi đến lượt của mình.

   Sau khi một bên chia sẻ lượt của mình, hoà giải viên sẽ tóm tắt ý chính từ phần chia sẻ đó, và có thể yêu cầu đối phương nhắc lại, sau đó hỏi về cảm nhận của đối phương về điều vừa được nghe.

   Từng người một sẽ trò chuyện với hoà giải viên, sau đó, hoà giải viên sẽ mời hai người trò chuyện với nhau vào thời điểm phù hợp.

---

Như vậy, bằng cách có một hoà giải viên tham gia, người trong cuộc có thể được nhắc nhớ: điều chúng ta thực sự tìm kiếm không phải là ai đúng – ai sai.

Điều chúng ta tìm kiếm là được nhìn thấy, được lắng nghe, và được kết nối.

Rất có thể, bạn và người ấy đang có chung một mục đích: muốn được yêu thương, được tin tưởng, được bảo vệ người mình yêu thương… nhưng vì mỗi người có một cách thể hiện khác nhau, nên đã thấy những sự khác biệt ở nhau.

Đó là lý do vì sao sự hiện diện của một người hòa giải – người sẵn sàng lắng nghe cả hai, không phán xét, không thúc ép – có thể trở thành chiếc cầu nhỏ giúp hai phía bước lại gần nhau hơn.

Đôi khi, chỉ cần có ai đó ở đó – giữ không gian, giữ nhịp thở, và nhắc ta rằng: “Chờ chút. Điều bạn đang cảm thấy… có thể là điều người kia cũng đang cảm thấy. Hai bạn không hề ở hai chiến tuyến. Hai bạn đều có chung một mong cầu.”

Nếu bạn cảm thấy mình đang trong một cuộc đối thoại khó khăn, và muốn tìm một người “trợ tim” để đồng hành, đừng ngần ngại chia sẻ với mình.

Chúng ta có thể cùng nhau thực hành – không phải để giải quyết mọi vấn đề ngay lập tức, mà để tạo không gian cho điều quan trọng nhất: được hiểu và được kết nối.

---

Mình sẽ tiếp tục viết về chủ đề này trong những bài tới, chuỗi bài viết về Non Violent Communication - Giao tiếp Bất bạo động - Giao tiếp Trắc ẩn.

Cảm ơn bạn đã đọc tới đây và hẹn gặp bạn vào những bài viết sắp tới ^^ Nếu bạn quan tâm về chủ đề này, mình mời bạn để lại cho mình một dấu hiệu ở comment nhaa. Cảm ơn bạn nhiều nhiều.